Cockpit instrumenten - deel 1

Zoals beloofd hier al alvast de eerste les uit de aflevering Vliegen Voor Dummies!

De hele cockpit lijkt volgepropt met allemaal knopjes, lampjes, metertjes... maar als je er even de tijd voor neemt valt het allemaal best wel mee! We gaan het hebben over zes belangrijke instrumenten die in alle moderne vliegtuigen te vinden zijn. Van de kleine sportvliegtuigjes tot de grote passagiersvliegtuigen.

Airspeed Indicator - Luchtsnelheidsmeter

Deze meter geeft de snelheid aan van het vliegtuig ten opzichte van de lucht waarin hij vliegt. Dus geeft de meter 100 knots/knopen (+/- 180KM/u) aan dan zegt dit niet alles over grondsnelheid zoals bij een auto!
Als je bijvoorbeeld tegen 10 knopen wind in vliegt dan moet je dat van die 100 knopen aftrekken en kom je dus op 90 knopen grondsnelheid aan. Daarom spreekt men dus vaak over KIAS, oftewel Knots Indicated Air Speed ('Aangegeven Luchtsnelheid In Knopen').

Altimeter - Hoogtemeter

De hoogtemeter geeft de hoogte aan in voet (3 voet is ongeveer 1 meter). Dit doet hij op basis van de luchtdruk, want hoe hoger je komt des te minder de luchtdruk. Alleen hebben we te maken met hoge- en lagedrukgebieden dus je moet de luchtdruk zo nu en dan ook instellen zodat de meter klopt. Maar pas op! De aangegeven hoogte is gemeten vanaf zee-niveau! Dus de meter geeft niet de exacte afstand tot de grond aan, dus je moet rekening houden met bergen, heuvels gebouwen en het feit dat Nederland soms onder de zee-niveau ligt en op andere plaatsen boven zee-niveau. En wat nu als je richting de Ardennen of Oostenrijk gaat!?

Heading Indicator - Koersindicator

Deze wijzer geeft een koersindicatie zoals een magneetcompas dat ook doet. Alleen voor gebruik in een bewegelijk vliegtuig (bochten e.d.) is een magneetkompas minder geschikt. De gyroscopisch koersindicator werk veel stabieler maar heeft als nadeel dat hij na verloop van tijd niet meer klopt en middels een ouderwets compas in de cockpit weer netjes geijkt moet worden. Dit doe je met het draaiknopje naast de wijzerplaat.

De schaalverdeling werkt met graden 0 t/m 360 en vaak ook met de bekendere letterindicaties zoals we kennen voor de windrichtingen.

000 of 360 graden = Noord , 090 = Oost , 180 = Zuid , 270 = West

Artifical Horizon - Kunstmatige horizon

De kunstmatige horizon geeft de stand van het vliegtuig aan ten opzichte van de horizon. Je kan dan dus twee zaken aflezen: Ten eerste in hoeverre het vliegtuig links- of rechtsom om zijn langsas helt, meestal om een bocht te maken. Daarnaast kan je zien of de neus van het vliegtuig onder of boven de horizon staat, dus de stand van het vliegtuig ten opzichte van de dwarsas. De neusstand (Attitude) gebruik je meestal het vliegtuig te laten stijgen of dalen, maar als je wat langzamer vliegt gebruik je die om de snelheid te bepalen!
Om het wat duidelijker te maken is de 'grond' bruin aangegeven en de 'lucht' in blauw.

Turn & Bank Coordinator - Bocht- en hellingsindicator

Van dit instrument kan je twee zaken aflezen. De richting van de bocht en of je de bocht wel netjes neemt. Dat laatse klink misschien vreemd maar een vliegtuig kan als het ware ook de bocht uit vliegen!
Aan de vleugelstand van het vliegtuig zie je of je linksom of rechtsom gaat. Het balletje onderin geeft als het ware aan of je de bocht uit 'slipt' of juist de bocht 'afsnijdt'. Mar dit leg ik later nog misschien nog wel uit.
De 2 strepen aan de zijkant geven aan in welke stand je moet vliegen om een standaard bocht te maken (Standard Rate Turn) waarin je in 2 minuten een rondje maakt, dus precies 2 graden per seconden.

Vertical Speed Indicator - Verticale snelheidsmeter

Deze meter geeft de daal- of stijgsnelheid van het vliegtuig aan. Elke streep geeft een snelheid van 100 voet/minuut. (bv. 10 up = 1.000 voet per minuut is dus ongeveer 5 meter per seconden stijgen)